برگزاري مراسم عروسي آداب و رسوم خاص خود را دارد

بسته شدن پيوند زناشويي در کشور ما مراسم و آداب و رسوم متفاوتي دارد. مراسم عروسي از شهري به شهر ديگر و از طايفه اي به طايفه ديگر متفاوت است.نکته مشترک اين مراسم سادگي و بي آلايشي و در عين حال باشکوه بودن اين مراسم است که از نسلي به نسل ديگر در طي قرن ها سپرده شده تا به امروز که به ما رسيده است. بديهي است که تنوع اين مراسم در شهرهاي مختلف بسيار زياد است ، ما در اين نوشته به مراسمي مي پردازيم که عموما در اکثر نقاط ايران برگزار مي شود.

نگاهي به هفت شبانه‌روز جشن عروسي در کردستان

با گذر از سنت به مدرنيته، برگزاري مراسم عروسي در مناطق مختلف کشور کوتاه و يک‌شکل شده‌ است؛ اما در گذشته، نحوه‌ي اجراي مراسم عروسي در بعضي مناطق، حتي از يک روستا به روستاي ديگر متفاوت بود. يکي از مناطقي که مراسم عروسي را به شيوه‌هاي جالب و متفاوتي برگزار مي‌کردند، کردستان است. به نقل از ايسنا، يک پژوهشگر منطقه‌ي کردستان با بيان اين‌که بسياري از ديگر رسوم، کم‌رنگ يا در بعضي موارد از بين رفته‌اند، درباره‌ي مراسم خواستگاري در کردستان اظهار کرد: رسم خواستگاري در اين منطقه به اين صورت بود که پسر موضوع خواستگاري را با بزرگ‌تر خانواده‌ي خود در ميان مي‌گذاشت و اگر نظر او مساعد بود، چند نفر از مردان فاميل داماد براي خواستگاري به خانه‌ي دختر و نزد پدر يا بزرگ‌تر او مي‌رفتند. پدر عروس هم در جواب، از خانواده‌ي داماد زمان مي‌خواست تا از بزرگ‌ترهاي فاميل و خانواده‌اش مشورت بگيرد. اگر جواب مشورت مثبت بود، يک روز خانواده‌ي داماد به خانه‌ي عروس مي‌رفت. در آن روز و بعد از گرفتن جواب، يک نفر از مردان خانواده‌ي داماد در ميان مجلس بلند مي‌شد و دست تمام مردان فاميل خانواده‌ي عروس را مي‌بوسيد. به اين رسم «دسماچ که‌ده‌ي» مي‌گويند و به اين معني است که کار، قطعي شده‌ است. چند روز بعد از اجراي اين رسم، برگزاري مراسم عقد تدارک ديده مي‌شود.

مراسم ازدواج درکردستان

مراسم ازدواج و عروسي در كرمانشاه نيز با تفاوت هاي بسيار كمي مانند ساير نقاط كشور مي باشد: ابتدا خواستگاري و تعيين ميزان مهريه، سپس بوسيدن دست پدر عروس توسط داماد و ديگر موارد مانند خريد بازار در روز عقدكنان، سپس انجام مراسم عقد توسط عاقد و دستيارش، ساييدن قند بر سر عروس و داماد، حلقه دست كردن توسط داماد و عروس، عسل به دهان يكديگر گذاردن، دادن هديه عقد توسط پدر و مادر داماد به عروس و صرف شام توسط ميهمانان و سپس مراسم انتقال عروس به خانه داماد
در كردستان يكي از رسوم عروسي، شب نشيني هايي است كه قبل از برگزاري جشن عروسي ترتيب داده مي شود. سپس مقدمات ازدواج با مجلس خواستگاري و گفتگو بر سر مهريه و خريد طلا و لباس توسط داماد براي عروس و تعيين تاريخ عقد و عروسي آغاز مي شود كه در برخي مناطق روستايي اخذ شيربها توسط خانواده عروس نيز مرسوم است. پس از اين مراسم شيريني خوران برگزار مي شود كه طي آن با اعلام نامزدي رسمي دختر و پسر خطبه عقد نيز ميان آن دو منعقد شده و مراسم عروسي به زماني ديگر موكول مي گردد. سرانجام با نزديك شدن روز عروسي مجالس شب نشيني از سوي خانواده هاي دو طرف به طور جداگانه اي ترتيب مي يابد كه در آن از كليه ي نزديكان دو خانواده دعوت به عمل مي آيد. مراسم عروسي در فرهنگ کردي يکي از شادترين و شيرين ترين مراسمات در اين فرهنگ مي باشد. مراسم عروسي در فرهنگ کردي با نامزدي آغاز مي شود و شامل مراسم هاي ديگري همچون خريد لباس مخصوص، حمام بردن عروس و داماد و ... نيز مي باشد. مجالس عروسي در فرهنگ کردي، 4 الي 8  شبانه‌روز طول مي‌کشد. در اين مراسم کهن رقص‌هاي خاص با موسيقي‌هاي خاص بيشتر از همه جلوه‌گري مي‌کند. در فرهنگ کردي مراسم رقص به صورت حلقه اي و گروهي مي باشد. عروس و داماد نيز در صف اول حلقه دست در دست هم همراه بقيه ميهمانان مي رقصند.

در برخي مناطق در قديم به احترام خانواده عروس داماد نبايد به همراه خانواده اش در خواستگاري شرکت کند و تا زماني که عروس و داماد عقد نمي شدند، همديگر را نمي ديدند.
در اين آيين، دو خانواده در مورد مسايل مختلف از جمله رضايت دو طرف براي وصلت، مواردي که بيشتر با هم تفاهم داشته و تعريف خاطراتي از خواستگارهاي قبلي براي برادر يا خواهر عروس و داماد با همديگر گفت و گو مي کنند و به طور معمول تعيين مهريه به زمان ديگري موکول مي شود. گلي، زن ميانسالي که از زنده کردن خاطراتش لذت مي برد، گفت: در شب عروسي ام براي اولين بار داماد را ديدم و تا آن زمان تنها از روي تعاريف کساني که او را در يک ميهماني ديده بودند، وي را در ذهنم مجسم مي کردم.
وي در حالي که چند قطره اشک دور چشمانش حلقه بسته بود، افزود: در فصل بهار که عقد کرديم تا پاييز چند بار توسط يک نفر برايم عطر و صابون مي فرستاد و من نيز برايش دستمال گلدوزي شده مي فرستادم.
ماره بران(عقدکردن)
اين آيين نيز داراي آيين خاصي است و دو خانواده پس از قرار و بره، رسيدن به تفاهم بر سر مهريه يک روز را براي آيين ماره بران تعيين مي کنند.


رسم اولين هديه و آماده کردن عروس

خانواده داماد چند بز و گوسفند را به منزل خانواده عروس ارسال ميکنند تا در همانجا سربريده شود. البته يکي از رسم هايي که کردها بعد از عقد دارند آماده کردن دختر براي مراسم است که اينکار توسط دو خانم که از طرف خانواده داماد مشخص مي شود، انجام مي گيرد. جالب است بدانيد حتي وظيفه دعوت کردن فاميل عروس نيز بر عهده اين دو خانم که به نام هاي پاوه يو و جل هرگير معروف هستند، صورت ميگيرد.
استفاده از کلوتي به جاي تور عروس و رفتن به منزل داماد

کردها اعتقادي به تور عروس ندارند و به جاي آن از کلوتي که شکلي شبيه به يک استوانه دارد را براي عروس استفاده ميکنند. البته لباس عروس نيز در رسم و رسوم کردستاني ها با بقيه لباس عروسها فرق ميکند. در بيشتر موارد آنها لباس عروسي ساده تهيه ميکنند و کار تزئين لباس عروس را بر اساس رسم و رسوم خودشان انجام مي دهند. براي مثال يکي از تزئينات لباس عروس، استفاده از جواهرات است که اکثرا قديمي و با ارزش هستند. بعد از آماده شدن عروس، او همراه خواهر يا نزديکانش راهي منزل داماد مي شود. زمانيکه عروس به منزل داماد ميرسد، قبل از ورود او فاميل و آشنايان داماد به جشن و پايکوبي مي پردازند. نکته جالب در اين جشن و پايکوبي شاباش است که کردها رسم دارند از نقل و سکه براي شاباش دادن استفاده کنند.

در گذشته يكى از مراسم لازم الاجرا آزمايش نيروى بدنى داماد بود. به همين منظور نزديكان عروس و داماد همگى سوار اسب شده و در ميدان خارج روستا يا دور از حوالى سياه چادرها دايره وار داماد را در ميان مى گرفتند و به او حمله مى كردند.
داماد بايد با تهور و شجاعت هم خود را از حلقه محاصره نجات مى داد و هم به عروس كه سوار اسب ديگرى بود, نزديك شده, او را از روى زين اسب بلند مى كرد و ترك اسب خود مى نشاند و فرار مى كرد. اطرافيان عروس به تعقيب داماد مى پرداختند و اگر به او مى رسيدند و عروس را از او پس مى گرفتند بى لياقتى داماد ثابت و اين مراسم يك ماه بعد مجددا تكرار مى شود. داماد ناچار بود در تمام مدت به تمرين بپردازد تا اسباب سرشكستگى خانواده اش نشود.
مانند هر رسم و رسوم ديگري، کردها نيز از رسم هاي عجيب جا نمانده اند و با آماده کردن حلوا و خم کردن سر عروس به سمت آن، اعتقاد دارند اينکار باعث شروع يک رابطه بسيار شيرين و عاطفي بين عروس و مادر شوهر خواهد شد !!! البته اينکار توسط مادر داماد انجام مي شود و نکته اي که در آن وجود دارد استفاده از حلوا براي اينکار است.